نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• مهدی سعیدی

(استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی؛ نویسندۀ مسئول)

چکیده

منتقدان ادبی، در حوزۀ ادبیّات داستانی اقلیم جنوب، از سه گرایش داستان‌نویسی یاد کرده‌اند: «گرایش نوشتن از محیط صنعتی و کارگری»‌، «گرایش نوشتن از دریا» و «گرایش نوشتن از روستا». وقوع جنگ تحمیلی و تبعات بعدیِ آن ادبیّات اقلیمیِ این خطّه را دگرگون می‌کند و آن را با ادبیّات جنگ پیوند می‌دهد. داستان‌های بسیاری در زمینۀ اقلیم جنوب و دربارۀ جنگ نوشته می‌شود. ایثار و فداکاری مردمان جنوب، توصیف ویرانی‌های جنگ و رنج آوارگان، مشکلات زندگی در اردوگاه‌ها، مهاجرت از شهرهای جنگ‌زده و... جزء مضامین مهمّ ادبیّات اقلیمی جنوب است که با موضوع جنگ پیوند یافته و در داستان‌های بسیاری منعکس شده است. در جنگ، شهرهای بسیاری از اقلیم جنوب در معرض هجوم و حمله قرار گرفتند. در آثار داستانی، نام سه شهرِ خرّمشهر، اهواز و آبادان بیشتر مطرح می‌شود. در ادبیّات جنگ، خرّمشهر نماد مقاومت، حماسه، شکوه و ارزش‌هاست؛ مسائل اجتماعیِ متأثّر از جنگ نیز اغلب در روایت‌هایی دیده می‌شود که زمینۀ وقوع داستان‌ها شهرهایی نظیر اهواز و آبادان است. نویسندگان این مقاله، ضمن بحث دربارۀ ادبیّات اقلیمی و افزودن «گرایش نوشتن از جنگ» در دسته‌بندی ادبیّات اقلیمی جنوب، به چگونگی بازنمایی شهرهای خرّمشهر، اهواز و آبادان در نمونه‌های روایی می‌پردازند.

کلیدواژه‌ها

• ادبیّات داستانی اقلیمی
• اقلیم جنوب
• جنگ
• خرّمشهر
• اهواز
• آبادان