ادبیّات انقلاب اسلامی
شیوه‌های غیرسازی در نظریّۀ ادبیّات داستانی دفاع مقدّس
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
(پژوهشگر مرکز مطالعات و تحقیقات ادب پایداری؛ نویسندۀ مسئول)
چکیده
ماهیّت و هویّت ادبیّات دفاع مقدّس در گرو پیوندهای ناگسستنی با نظام‌های دانش و قدرتی است که گفتمان غالب را در نگاه به دو پدیدۀ انقلاب اسلامی و جنگ هشت‌ساله شکل می‌دهند. موضوع این مقاله بررسی مکانیسم‌های غیرسازی در نظریّۀ ادبیّات داستانی دفاع مقدّس (با تأکید بر کتاب جستاری در اصطلاح‌شناسی مبانی ادبیّات داستانی دفاع مقدّس، نوشتۀ احمد شاکری) است. با استفاده از مفاهیم نظریِ نظم گفتار و تحلیل گفتمان، کوشیده‌ایم چرایی و چگونگی اهتمام نویسندۀ اثر را به نظریّه‌پردازی دربابِ ادبیّات انقلاب اسلامی و ادبیّات دفاع مقدّس، به‌منزلۀ دردست‌گرفتن ابتکار عمل برای سامان‌دهی و جهت‌بخشی و مدیریّت تنازعات گفتمانی، که به‌تدریج پیرامون این دو ادبیّات شکل گرفته است، بررسی و تبیین کنیم. بررسی‌ها نشان می‌دهد نویسنده برای اثبات و تثبیت گفتمان ادبیّات داستانی دفاع مقدّس از مکانیسم‌های «نام‌گذاری»، «جابه‌جایی مسئله با موضوع»، «برساخت اجتماعی از یک موضوع و جاانداختنِ آن به‌مثابۀ یک مسئله» و «ارائۀ رهنامه (دکترین) پیش از تبیین دقیق مسئله برای اثبات و تثبیت گفتمان ادبیّات داستانی دفاع مقدّس» بهره برده است؛ تا جایی که می‌توان گفت نظریّۀ ادبیّات داستانی دفاع مقدّس شاکری عمدتاً برای دفع خطر نویسندگانی است که او آن‌ها را «ضدهای خاص» می‌نامد.
کلیدواژه‌ها
)