نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• محمّد مرادی

(استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شیراز)

چکیده

دفاع از ستمدیدگان و ستایش مقاومت و پایداریِ آنان در برابر متجاوزان و ستمگران از درون‏‌مایه‏‌های اصلیِ ادبیّات انقلاب اسلامی است. یکی از زیرشاخه‌های این مفهومْ اشعاری است که در دفاع از مردم فلسطین و ستایش مبارزان با صهیونیزم در جهانِ عرب و ایران سروده شده است. مقبولیّت این‏ اشعار در ادبیّات انقلاب اسلامی به‌اندازه‏‌ای بوده که تاکنون صدها شاعر به جنبه‏‌هایی از آن پرداخته‏‌اند؛ چنان‌که می‏‌توان آن را یکی از زیرجریان‏‌های شعر معاصر فارسی به شمار آورد. در این مقاله، با گوشۀ چشمی به فلسطینیّات عربی، به روش تحلیل محتوا، بیش از 300 شعر از مجموعه‏‌اشعار و جُنگ‏‌ها، در قالب‏‌های غزل، مثنوی، سپید، نیمایی، قصیده، رباعی و... با موضوع فلسطین، از 180 شاعر فارسی‌زبان بررسی و مؤلّفه‏‌های غالبِ آن‏‌ها در چند دسته (مفاهیم، نمادها و تلمیحات مشترک) طبقه‏‌بندی شده است. از نتایج پژوهش حاضر این است که اگر فلسطین‌سروده‌های فارسی را ــ در دهۀ شصت تحت تأثیر شعرِ جنگ‌ــ حماسی و ایدئولوژیک و ذهنی و معنامحور بدانیم، در دهه‏‌های هفتاد و هشتاد، تحت تأثیر ترجمه‏‌ها و برگزاریِ جشنواره‏‌ها، به فضایی مرثیّه‏‌ای، انسان‏‌محور، عینی و شاعرانه نزدیک شده‏ است.

کلیدواژه‌ها

• شعر انقلاب اسلامی
• شعر فلسطین
• فلسطینیّات
• مفاهیم
• نمادها
• تلمیحات